កំភ្លាញស្លាប់ពីព្រោះមាត់
និយមន័យ៖ ការនិយាយពុំស្គាល់កាលគួរ ឬពុំគួរ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ត្រីកំភ្លាញ ទោះនៅទីណាក៏មិនស្ងាត់កំបាំងដែរ ។ ជាទម្លាប់ពីកំណើតរបស់វាៗតែងធ្វើមាត់ចឹបៗ នាំឱ្យមានរលកដល់ផ្ទៃទឹកខាងលើ ។ ឯមនុស្សឃើញហើយក៏យកសន្ទូចមកស្ទូច ឬយកឈ្នាងមកជញ្ជាត់ ។ ត្រីកំភ្លាញក៏ងាប់អសារបង់ ។
អត្ថប្បដិរូប
មានមនុស្សមាត់ ដាចខ្លះ និយាយអ្វីៗពុំសូវបានគិតដល់បរិយាកាសនៅជុំវិញខ្លួនទេ ។ គេនិយាយតាមការនឹកឃើញ ដោយពុំបានគិតថា រឿងនេះគួរនិយាយ ឬមិនគួរទេ ។ ជួនកាល គេនិយាយទៅប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់ ។ មិនស្ងាត់កំបាំង ស្រាប់តែគេមកចាប់យកទៅធ្វើទោសទណ្ឌ ចួនកាលរហូតដល់ស្លាប់ក៏សឹងមាន ៕
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ត្រីកំភ្លាញ ទោះនៅទីណាក៏មិនស្ងាត់កំបាំងដែរ ។ ជាទម្លាប់ពីកំណើតរបស់វាៗតែងធ្វើមាត់ចឹបៗ នាំឱ្យមានរលកដល់ផ្ទៃទឹកខាងលើ ។ ឯមនុស្សឃើញហើយក៏យកសន្ទូចមកស្ទូច ឬយកឈ្នាងមកជញ្ជាត់ ។ ត្រីកំភ្លាញក៏ងាប់អសារបង់ ។
អត្ថប្បដិរូប
មានមនុស្សមាត់ ដាចខ្លះ និយាយអ្វីៗពុំសូវបានគិតដល់បរិយាកាសនៅជុំវិញខ្លួនទេ ។ គេនិយាយតាមការនឹកឃើញ ដោយពុំបានគិតថា រឿងនេះគួរនិយាយ ឬមិនគួរទេ ។ ជួនកាល គេនិយាយទៅប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់ ។ មិនស្ងាត់កំបាំង ស្រាប់តែគេមកចាប់យកទៅធ្វើទោសទណ្ឌ ចួនកាលរហូតដល់ស្លាប់ក៏សឹងមាន ៕
ក្របីនឹងចេក ក្អែកនឹងពងមាន់
និយមន័យ៖ របស់ជាទីចូលចិត្តនៃភាគីមួយ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ធម្មតា ក្របី កាលណាឃើញស្លឹកចេក វាបោលតម្រង់ទៅរកស៊ីភ្លាម ព្រោះស្លឹកចេកជាចំណីយ៉ាងឆ្ងាញ់សម្រាប់វា ។ ឯពងមាន់ក៏ជាទីចូលចិត្តនៃសត្វក្អែកដែរ ។
អត្ថប្បដិរូប
សុភាសិត ទាំងពីរឃ្លាខាងលើនេះ មានន័យតែមួយដូចគ្នា ។ លោកចង់និយាយដៅទៅលើរបស់ដែលជាកម្មវត្ថុ និងជាទីពេញចិត្តនៃភាគីមួយ ។ ដូចជា មនុស្សកាលណាបានឃើញមាសប្រាក់ កែវកង ពិទូរ្យសូរ្យកាន្ត តែងលោភលន់ចង់បានតាមតណ្ហារបស់ខ្លួន ។
គេ អាចចែកសុភាសិតនេះបានម្យ៉ាងទៀតថា មនុស្សដែលស្រឡាញ់គ្នា ត្រូវចិត្តគ្នា កាលណាបានឃើញគ្នា គេតែងរត់រកគ្នាជានិច្ច ។
អត្ថានុរូប
ធម្មតា ក្របី កាលណាឃើញស្លឹកចេក វាបោលតម្រង់ទៅរកស៊ីភ្លាម ព្រោះស្លឹកចេកជាចំណីយ៉ាងឆ្ងាញ់សម្រាប់វា ។ ឯពងមាន់ក៏ជាទីចូលចិត្តនៃសត្វក្អែកដែរ ។
អត្ថប្បដិរូប
សុភាសិត ទាំងពីរឃ្លាខាងលើនេះ មានន័យតែមួយដូចគ្នា ។ លោកចង់និយាយដៅទៅលើរបស់ដែលជាកម្មវត្ថុ និងជាទីពេញចិត្តនៃភាគីមួយ ។ ដូចជា មនុស្សកាលណាបានឃើញមាសប្រាក់ កែវកង ពិទូរ្យសូរ្យកាន្ត តែងលោភលន់ចង់បានតាមតណ្ហារបស់ខ្លួន ។
គេ អាចចែកសុភាសិតនេះបានម្យ៉ាងទៀតថា មនុស្សដែលស្រឡាញ់គ្នា ត្រូវចិត្តគ្នា កាលណាបានឃើញគ្នា គេតែងរត់រកគ្នាជានិច្ច ។
ក្រក៏ក្រចុះឱ្យតែមាន
និយមន័យ៖ ក្រទ្រព្យសម្បត្តិចុះ ឱ្យតែមានចំណេះវិជ្ជា ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
មនុស្ស គ្រប់គ្នាកើតឡើងសុទ្ធតែចង់មាន ចង់បានទ្រព្យសម្បត្តិនិងបុណ្យសក្តិ ។ តែការចង់បាននេះ វាពុំប្រាកដថាបានសមតាមបំណងទេ ។
ពេលនេះ លោកចង់ពោលថា បើបានជាកើតមកហើយក្រីក្រក៏ក្រទៅចុះឱ្យតែមានចំណេះវិជ្ជា ។ លោកបានឱ្យតម្លៃទៅចំណេះវិជ្ជាថា ជាទ្រព្យសម្បត្តិប្រសើរឧត្ដុង្គឧត្ដមបំផុត ព្រោះគ្មានអ្នកណាមកឆក់ដណ្ដើម ឬលួចប្លន់បានទេ សូម្បីតែភ្លើងក៏មិនអាចឆេះបានផង ។ ឯទ្រព្យសម្បត្តិប្រើប្រាស់នានា ចោរអាចឆក់ប្លន់ ឬភ្លើងឆេះអន្ដរធានក្នុងរយៈពេលខ្លីបំផុត ។
ដូច្នេះ លោកឱ្យស្វែងរកចំណេះវិជ្ជាមកទុកក្នុងខ្លួន ។ កាលបើមានចំណេះវិជ្ជាហើយ ទ្រព្យសម្ប័ទ បុណ្យសក្តិ កើតតាមក្រោយយ៉ាងងាយបំផុត ។
ក្បាលអ្នកណា សក់អ្នកហ្នឹង
និយមន័យ៖ អ្នកណាធ្វើ អ្នកនោះទទួល ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ធម្មតា ក្បាលនិងសក់ ជារបស់នៅជាប់ជាមួយគ្នា ។ សក់ដុះនៅលើក្បាលអ្នកណា វាជាសម្បត្តិរបស់អ្នកនោះឯង ។ គឺគ្មានអ្នកណាផ្សេងយកក្បាលមកទទួល ឬរំលែកបានទេ ឬមានអ្នកណាផ្សេងមកតវ៉ាថា សក់លើក្បាលអ្នកឯងជារបស់ខ្ញុំដែរ ។
អត្ថប្បដិរូប
ពាក្យ នេះលោកនិយាយប្រៀបធៀបទៅលើទង្វើអ្វីមួយ ដែលអ្នកណាម្នាក់បានប្រព្រឹត្ត បានធ្វើ បានសាង ។ រីឯលទ្ធផលដែលត្រូវផ្ដល់ឱ្យមកវិញគឺអ្នកធ្វើនោះឯងជាអ្នកទទួល ដោយមិនអាចអំពាវនាវហៅរក ឬជួលអ្នកណាផ្សេងឱ្យមកជួយទទួលរងទុក្ខទោស ឬជួយរំលែកបានទេ ។
ករណីនេះ សមដូចពាក្យចាស់លោកពោលថា «ភ្លើង អ្នកណាជាន់ អ្នកនោះឯងជាអ្នកក្ដៅ» ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ធម្មតា ក្បាលនិងសក់ ជារបស់នៅជាប់ជាមួយគ្នា ។ សក់ដុះនៅលើក្បាលអ្នកណា វាជាសម្បត្តិរបស់អ្នកនោះឯង ។ គឺគ្មានអ្នកណាផ្សេងយកក្បាលមកទទួល ឬរំលែកបានទេ ឬមានអ្នកណាផ្សេងមកតវ៉ាថា សក់លើក្បាលអ្នកឯងជារបស់ខ្ញុំដែរ ។
អត្ថប្បដិរូប
ពាក្យ នេះលោកនិយាយប្រៀបធៀបទៅលើទង្វើអ្វីមួយ ដែលអ្នកណាម្នាក់បានប្រព្រឹត្ត បានធ្វើ បានសាង ។ រីឯលទ្ធផលដែលត្រូវផ្ដល់ឱ្យមកវិញគឺអ្នកធ្វើនោះឯងជាអ្នកទទួល ដោយមិនអាចអំពាវនាវហៅរក ឬជួលអ្នកណាផ្សេងឱ្យមកជួយទទួលរងទុក្ខទោស ឬជួយរំលែកបានទេ ។
ករណីនេះ សមដូចពាក្យចាស់លោកពោលថា «ភ្លើង អ្នកណាជាន់ អ្នកនោះឯងជាអ្នកក្ដៅ» ។
ក្ដាមស្រែណាកាត់ស្រែនោះ
និយមន័យ៖ ជនល្មួចនៅត្រង់ណាលួចនៅត្រង់នោះ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ក្ដាម ជាសត្វចង្រៃ បើវានៅត្រង់ណា វាកាត់បំផ្លាញត្រង់នោះ ។ ហេតុនេះហើយ បានជាគេឃើញស្រែណាដែលសម្បូរក្ដាមច្រើន ស្រែនោះពុំសូវបានភោគផលល្អទេ ។ ព្រោះក្ដាមកាត់ស៊ីពន្លកស្រូវខ្ចីៗខ្ទេចខ្ទីរអស់ហើយ ។
គេមិនដែលឃើញក្ដាមដើរកាត់ស្រូវនៅស្រែណាឆ្ងាយៗពីកន្លែងវារស់នៅទេ ។
អត្ថប្បដិរូប
ក្ដាម លោកប្រៀបទៅនឹងមនុស្សល្មួច ។ ធម្មតា មនុស្សល្មួច បើនៅក្នុងស្រុកភូមិណា វាតែងលួចក្នុងស្រុកភូមិនោះ ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សល្មួចនេះ បើនៅក្នុងអង្គភាពវិញ គេឱ្យកាន់អង្ករ លួចអង្ករ បើឱ្យកាន់សាំង លួចសាំង ។ល។
សព្វថ្ងៃនេះ ដោយវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿន ជនល្មួចនេះក៏ជឿនលឿនដែរ គឺវាមិននៅតែមួយកន្លែងទេ ។ វាធ្វើការបន្លាស់ទីកន្លែងមួយទៅទីកន្លែងមួយទៀត រហូតដល់ផ្លាស់ពីខេត្តមួយទៅខេត្តមួយទៀតផង ។ ព្រោះការលួចនេះគឺជាអាជីពសម្រាប់ពួកវាទៅហើយ ៕
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ក្ដាម ជាសត្វចង្រៃ បើវានៅត្រង់ណា វាកាត់បំផ្លាញត្រង់នោះ ។ ហេតុនេះហើយ បានជាគេឃើញស្រែណាដែលសម្បូរក្ដាមច្រើន ស្រែនោះពុំសូវបានភោគផលល្អទេ ។ ព្រោះក្ដាមកាត់ស៊ីពន្លកស្រូវខ្ចីៗខ្ទេចខ្ទីរអស់ហើយ ។
គេមិនដែលឃើញក្ដាមដើរកាត់ស្រូវនៅស្រែណាឆ្ងាយៗពីកន្លែងវារស់នៅទេ ។
អត្ថប្បដិរូប
ក្ដាម លោកប្រៀបទៅនឹងមនុស្សល្មួច ។ ធម្មតា មនុស្សល្មួច បើនៅក្នុងស្រុកភូមិណា វាតែងលួចក្នុងស្រុកភូមិនោះ ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សល្មួចនេះ បើនៅក្នុងអង្គភាពវិញ គេឱ្យកាន់អង្ករ លួចអង្ករ បើឱ្យកាន់សាំង លួចសាំង ។ល។
សព្វថ្ងៃនេះ ដោយវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿន ជនល្មួចនេះក៏ជឿនលឿនដែរ គឺវាមិននៅតែមួយកន្លែងទេ ។ វាធ្វើការបន្លាស់ទីកន្លែងមួយទៅទីកន្លែងមួយទៀត រហូតដល់ផ្លាស់ពីខេត្តមួយទៅខេត្តមួយទៀតផង ។ ព្រោះការលួចនេះគឺជាអាជីពសម្រាប់ពួកវាទៅហើយ ៕
ក្ដាមស្រែណាកាត់ស្រែនោះ
និយមន័យ៖ ជនល្មួចនៅត្រង់ណាលួចនៅត្រង់នោះ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
ក្ដាម ជាសត្វចង្រៃ បើវានៅត្រង់ណា វាកាត់បំផ្លាញត្រង់នោះ ។ ហេតុនេះហើយ បានជាគេឃើញស្រែណាដែលសម្បូរក្ដាមច្រើន ស្រែនោះពុំសូវបានភោគផលល្អទេ ។ ព្រោះក្ដាមកាត់ស៊ីពន្លកស្រូវខ្ចីៗខ្ទេចខ្ទីរអស់ហើយ ។
គេមិនដែលឃើញក្ដាមដើរកាត់ស្រូវនៅស្រែណាឆ្ងាយៗពីកន្លែងវារស់នៅទេ ។
អត្ថប្បដិរូប
ក្ដាម លោកប្រៀបទៅនឹងមនុស្សល្មួច ។ ធម្មតា មនុស្សល្មួច បើនៅក្នុងស្រុកភូមិណា វាតែងលួចក្នុងស្រុកភូមិនោះ ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សល្មួចនេះ បើនៅក្នុងអង្គភាពវិញ គេឱ្យកាន់អង្ករ លួចអង្ករ បើឱ្យកាន់សាំង លួចសាំង ។ល។
សព្វថ្ងៃនេះ ដោយវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿន ជនល្មួចនេះក៏ជឿនលឿនដែរ គឺវាមិននៅតែមួយកន្លែងទេ ។ វាធ្វើការបន្លាស់ទីកន្លែងមួយទៅទីកន្លែងមួយទៀត រហូតដល់ផ្លាស់ពីខេត្តមួយទៅខេត្តមួយទៀតផង ។ ព្រោះការលួចនេះគឺជាអាជីពសម្រាប់ពួកវាទៅហើយ ៕
កុំផ្ញើស្រានឹងអ្នកប្រមឹក
និយមន័យ៖ កុំយករបស់អ្វីទៅផ្ញើនឹងអ្នកកំពុងត្រូវការ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
មុន នឹងផ្ញើរបស់អ្វីមួយទៅនឹងអ្នកណាម្នាក់ គេត្រូវដឹងពីចំណុចខ្សោយអ្នកនោះសិន ។ ព្រោះថា មនុស្សដែលមានចំណុចខ្សោយតែងត្រូវការចំណុចខ្លាំង ។ គឺមនុស្សដែលកំពុងត្រូវការអ្វី ហើយអ្វីនោះបានមកដល់ដៃ ។ គេប្រាកដជាបេះបោចរបស់នោះមិនខាន បើមិនច្រើនក៏តិចតួចដែរ ។ ឧទាហរណ៍ ៖
* យកដែក ផ្ញើនឹងជាងដែក ដែលកំពុងត្រូវការដែក
* យកឈើ ផ្ញើនឹងជាងឈើ ដែលកំពុងត្រូវការឈើ
* យកលុយ ផ្ញើនឹងអ្នកក្រីក្រ
* យកអង្ករ ផ្ញើនឹងអ្នកកំពុងដាច់ពោះ
ដូចនេះ ការយកស្រាទៅផ្ញើនឹងអ្នកប្រមឹកក៏មានន័យដូចគ្នា ។ ទោះបីគេដឹងថា មនុស្សនោះស្លូតត្រង់ និងស្មោះត្រង់យ៉ាងណាក៏ដោយ ។ ពាក្យចាស់លោកពោលថា មនុស្សទៀងមិនឈ្នះទ័ល តែទ័លហើយ មុខជាហ៊ានប្រថុយបេះបោចខ្លះមិនខាន ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
មុន នឹងផ្ញើរបស់អ្វីមួយទៅនឹងអ្នកណាម្នាក់ គេត្រូវដឹងពីចំណុចខ្សោយអ្នកនោះសិន ។ ព្រោះថា មនុស្សដែលមានចំណុចខ្សោយតែងត្រូវការចំណុចខ្លាំង ។ គឺមនុស្សដែលកំពុងត្រូវការអ្វី ហើយអ្វីនោះបានមកដល់ដៃ ។ គេប្រាកដជាបេះបោចរបស់នោះមិនខាន បើមិនច្រើនក៏តិចតួចដែរ ។ ឧទាហរណ៍ ៖
* យកដែក ផ្ញើនឹងជាងដែក ដែលកំពុងត្រូវការដែក
* យកឈើ ផ្ញើនឹងជាងឈើ ដែលកំពុងត្រូវការឈើ
* យកលុយ ផ្ញើនឹងអ្នកក្រីក្រ
* យកអង្ករ ផ្ញើនឹងអ្នកកំពុងដាច់ពោះ
ដូចនេះ ការយកស្រាទៅផ្ញើនឹងអ្នកប្រមឹកក៏មានន័យដូចគ្នា ។ ទោះបីគេដឹងថា មនុស្សនោះស្លូតត្រង់ និងស្មោះត្រង់យ៉ាងណាក៏ដោយ ។ ពាក្យចាស់លោកពោលថា មនុស្សទៀងមិនឈ្នះទ័ល តែទ័លហើយ មុខជាហ៊ានប្រថុយបេះបោចខ្លះមិនខាន ។
កុំប្រដៅក្រពើឱ្យហែលទឹក
និយមន័យ៖ មុនប្រដៅគេ ត្រូវដឹងពីសមត្ថភាពគេសិន ។
អធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
សត្វ ក្រពើ មានការស្ទាត់ជំនាញបំផុតក្នុងការហែលទឹកតាំងពីកំណើតវាមក ព្រោះវាធ្លាប់រស់នៅតែក្នុងទឹកមួយជីវិត ។ ដូច្នេះមិនបាច់បង្វឹកវាឱ្យចេះហែលទឹកទេ ។
អត្ថប្បដិរូប
បើអ្នកចង់និយាយពីអ្វីដែលមានន័យប្រហាក់ប្រហែលនឹងការប្រៀនប្រដៅ គេតោងដឹងពីជំនាញរបស់គេសិន ។ ឧទាហរណ៍៖
* មិនត្រូវនិយាយពីបច្ចេកទេសធ្វើតុ ទូ តាំង ប្រាប់ដល់ជាងអាជីពតុ ទូ តាំងទេ ។
* មិនត្រូវនិយាយពីច្បាប់ប្រាប់បណ្ឌិតច្បាប់ទេ ។
* មិនត្រូវនិយាយពីគរុកោសល្យប្រាប់លោកសាស្ត្រាចារ្យទេ ។
សរុបមក គេមិនត្រូវនិយាយពីកិច្ចការអ្វីមួយប្រាប់ទៅអ្នកដែលមានអាជីព ក្នុងកិច្ចការនោះទេ វៀរលែងតែគេសួរ ។
អធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
សត្វ ក្រពើ មានការស្ទាត់ជំនាញបំផុតក្នុងការហែលទឹកតាំងពីកំណើតវាមក ព្រោះវាធ្លាប់រស់នៅតែក្នុងទឹកមួយជីវិត ។ ដូច្នេះមិនបាច់បង្វឹកវាឱ្យចេះហែលទឹកទេ ។
អត្ថប្បដិរូប
បើអ្នកចង់និយាយពីអ្វីដែលមានន័យប្រហាក់ប្រហែលនឹងការប្រៀនប្រដៅ គេតោងដឹងពីជំនាញរបស់គេសិន ។ ឧទាហរណ៍៖
* មិនត្រូវនិយាយពីបច្ចេកទេសធ្វើតុ ទូ តាំង ប្រាប់ដល់ជាងអាជីពតុ ទូ តាំងទេ ។
* មិនត្រូវនិយាយពីច្បាប់ប្រាប់បណ្ឌិតច្បាប់ទេ ។
* មិនត្រូវនិយាយពីគរុកោសល្យប្រាប់លោកសាស្ត្រាចារ្យទេ ។
សរុបមក គេមិនត្រូវនិយាយពីកិច្ចការអ្វីមួយប្រាប់ទៅអ្នកដែលមានអាជីព ក្នុងកិច្ចការនោះទេ វៀរលែងតែគេសួរ ។
កុំទុកចិត្តបរទេស កុំទុកចិត្តអភិនេស្ក្រម៍ កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ
និយមន័យ៖ កុំទុកចិត្តមនុស្ស ទោះក្នុងប្រភេទណាក៏ដោយ ។
អត្ថាធិប្បាយ
កុំទុកចិត្តបរទេស កុំទុកចិត្តអភិនេស្រ្កម៍ កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ ប្រើទំលែងខ្ពស់ រំពឹងឱ្យឆ្ងាយ ស្ដាប់ពាក្យបរិយាយ បណ្តាំមេជី ។
ព្រះរាជសម្ភារ ទ្រង់មានបន្ទូលថា ឱ្យប្រយត្នមនុស្សបីពួកនេះគឺ៖
កុំទុកចិត្តបរទេស
បរទេស គឺជាជាតិសាសន៍ទីទៃពីម្ចាស់ស្រុក ។ គេតែងមានទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី ជំនឿសាសនា វប្បធម៌ផ្សេងពីម្ចាស់ស្រុក ។ ទោះបីពួកនេះកើតក្នុងប្រទេសម្ចាស់ស្រុក ឬចូលជាតិសាសន៍ក៏ដោយ ។ មនុស្សដែលមានប្រពៃណី វប្បធម៌ខុសគ្នាបែបនេះ តែងមានចិត្តគំនិតប្លែកគ្នាពីម្ចាស់ស្រុកដែរ ។ ដូច្នេះ គេមិនត្រូវទុកចិត្តឱ្យអស់ពីពោះឡើយ ។
កុំទុកចិត្តអភិនេស្ក្រម៍
អភិនេស្ក្រម៍ គឺពួកជនដែលតាំង ខ្លួនថាជាអ្នកប្រព្រឹត្តនូវព្រហ្មចរិយាធម៌ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសីលទាន ភាវនា ។ ពួកជននេះ រាប់ទាំងអ្នកបួសដែលតាំងខ្លួនថាជាអ្នកស្ងប់ ប្រកបដោយគុណធម៌ខ្ពស់ និងវិសេសវិសាលក្រៃលែងលើសគេ ។ គ្រប់ឥរិយាបថ ពួកខ្លះធ្វើឫករម្យទម ស្រគត់ស្រគំ សង្រួមឥន្ទ្រីយ៍គួរឱ្យគោរព ។ ប៉ុន្តែមានជនខ្លះ គ្រាន់តែយកខ្លួនមកជ្រកក្នុងស្បែកលា ។ ឯធាតុពិត នៅខាងក្នុងគឺជាសត្វខ្លាកំណាចដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់យ៉ាង ក្រៃលែង ។
គេមិនត្រូវសម្គាល់មនុស្សល្អ ឬអាក្រក់ដោយគ្រាន់តែឃើញសម្បកក្រៅប៉ុណ្ណោះទេ ។ សមដូចពុទ្ធភាសិតពោលថា «អតិ សន្តេបិ នាស្មសេ» មិនត្រូវទុកចិត្តមនុស្សដែលធ្វើឫករម្យទមឡើយ ។
កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ
អភិប្រាយ គឺជនដែលមានវោហារសព្ទម៉េតប្រាយ និងមានសម្ដីថ្វីមាត់ពូកែប្រាជ្ញប្រោក និយាយមិនចេះហត់ ទោះទៅទីណាក៏ឮសូរតែមាត់ ។ ព្រោះគេជាមនុស្សមានទេពកោសល្យក្នុងការនិយាយ ចេះធ្វើឱ្យគេជឿតាមទស្សនៈខ្លួន ។ ជនប្រភេទនេះ ក៏មិនគួរឱ្យទុកចិត្តទាំងអស់បានទេ ។
អត្ថាធិប្បាយ
កុំទុកចិត្តបរទេស កុំទុកចិត្តអភិនេស្រ្កម៍ កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ ប្រើទំលែងខ្ពស់ រំពឹងឱ្យឆ្ងាយ ស្ដាប់ពាក្យបរិយាយ បណ្តាំមេជី ។
ព្រះរាជសម្ភារ ទ្រង់មានបន្ទូលថា ឱ្យប្រយត្នមនុស្សបីពួកនេះគឺ៖
កុំទុកចិត្តបរទេស
បរទេស គឺជាជាតិសាសន៍ទីទៃពីម្ចាស់ស្រុក ។ គេតែងមានទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី ជំនឿសាសនា វប្បធម៌ផ្សេងពីម្ចាស់ស្រុក ។ ទោះបីពួកនេះកើតក្នុងប្រទេសម្ចាស់ស្រុក ឬចូលជាតិសាសន៍ក៏ដោយ ។ មនុស្សដែលមានប្រពៃណី វប្បធម៌ខុសគ្នាបែបនេះ តែងមានចិត្តគំនិតប្លែកគ្នាពីម្ចាស់ស្រុកដែរ ។ ដូច្នេះ គេមិនត្រូវទុកចិត្តឱ្យអស់ពីពោះឡើយ ។
កុំទុកចិត្តអភិនេស្ក្រម៍
អភិនេស្ក្រម៍ គឺពួកជនដែលតាំង ខ្លួនថាជាអ្នកប្រព្រឹត្តនូវព្រហ្មចរិយាធម៌ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសីលទាន ភាវនា ។ ពួកជននេះ រាប់ទាំងអ្នកបួសដែលតាំងខ្លួនថាជាអ្នកស្ងប់ ប្រកបដោយគុណធម៌ខ្ពស់ និងវិសេសវិសាលក្រៃលែងលើសគេ ។ គ្រប់ឥរិយាបថ ពួកខ្លះធ្វើឫករម្យទម ស្រគត់ស្រគំ សង្រួមឥន្ទ្រីយ៍គួរឱ្យគោរព ។ ប៉ុន្តែមានជនខ្លះ គ្រាន់តែយកខ្លួនមកជ្រកក្នុងស្បែកលា ។ ឯធាតុពិត នៅខាងក្នុងគឺជាសត្វខ្លាកំណាចដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់យ៉ាង ក្រៃលែង ។
គេមិនត្រូវសម្គាល់មនុស្សល្អ ឬអាក្រក់ដោយគ្រាន់តែឃើញសម្បកក្រៅប៉ុណ្ណោះទេ ។ សមដូចពុទ្ធភាសិតពោលថា «អតិ សន្តេបិ នាស្មសេ» មិនត្រូវទុកចិត្តមនុស្សដែលធ្វើឫករម្យទមឡើយ ។
កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ
អភិប្រាយ គឺជនដែលមានវោហារសព្ទម៉េតប្រាយ និងមានសម្ដីថ្វីមាត់ពូកែប្រាជ្ញប្រោក និយាយមិនចេះហត់ ទោះទៅទីណាក៏ឮសូរតែមាត់ ។ ព្រោះគេជាមនុស្សមានទេពកោសល្យក្នុងការនិយាយ ចេះធ្វើឱ្យគេជឿតាមទស្សនៈខ្លួន ។ ជនប្រភេទនេះ ក៏មិនគួរឱ្យទុកចិត្តទាំងអស់បានទេ ។
កង់ត្រាចកង់ធ្នង់
និយមន័យ៖ វាសនាកម្មមនុស្សម្នាក់ៗមិនមានភាពប្រាកដនិយមទេ ។
អត្ថាធិប្បាយ៖
អត្ថានុរូប
រទេះគោ ឬក្របី មានកាំ និងខ្នងកង់ធ្វើពីឈើខ្លឹម ស្វិតជាប់ល្អ ។
ខ្នង កង់ ផ្គុំឡើងពីឈើច្រើនកំណាត់ ។ កំណាត់នីមួយៗមិនប្រាកដជាប្រភេទឈើតែមួយមុខទេ ។ គេជ្រើសយកឈើដែលស្វិតមាំ ។ ជួនគេយកឈើត្រាចខ្លះ ឈើធ្នង់ខ្លះ មកផ្គុំចម្រុះគ្នា ។
ពេលគេបររទេះទៅ គេឃើញកំណាត់ឈើត្រាចនៅលើ ឈើធ្នង់នៅក្រោម ។ បន្ទាប់មក ឈើធ្នង់ឡើងលើ ឈើត្រាចមកនៅក្រោមម្ដងវិញ ។ កង់ត្រាច កង់ធ្នង់ ចេះតែផ្លាស់ប្ដូរគ្នាជារហូតទៅ ។
អត្ថប្បដិរូប
មនុស្ស ម្នាក់ៗរមែងមានវាសនាកម្មខុសៗគ្នា ។ ជួនកាល គេឃើញបុរស «ក» មានបុណ្យសក្តិខ្ពស់ ឬមានទ្រព្យសម្បត្តិស្ដុកស្ដុម្ភ ។ ឯបុរស «ខ» មានជីវភាពជាជនសាមញ្ញ ឬ ក្រីក្រតោកយ៉ាក ។ បន្ទាប់មក គេឃើញលោក «ក» ប្រព្រឹត្តខុសធ្លាក់បុណ្យសក្តិ ឬចាញ់ល្បែងធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រលំបាកលំបិនពេកក្រៃ ។ ឯបុរស «ខ» ស្រាប់តែរកស៊ីកាក់កប មានលុយចាយសម្បូរសប្បាយ មានរថយន្ត ផ្ទះថ្ម ឡើងជាអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភ មានគេគោរពកោតក្រែងរអែងបុណ្យស័ក្តទៀតផង ។
កក់ក្ដៅដូចអាំងផេះ
និយមន័យ៖ ការទុកចិត្តដែលឥតខ្លឹមសារ ។អត្ថាធិប្បាយ
មនុស្ស ដែលរងាតែងរកអាវក្រាស់ៗមកពាក់ដើម្បីឱ្យកក់ក្ដៅ ។ បើគ្មានអាវពាក់ការពារទេ គេតែងបង្កាត់ភ្លើងអាំងឱ្យកក់ក្ដៅ ។
មនុស្ស រងាពេលនេះ លោកនិយាយប្រៀបប្រដូចនឹងមនុស្សគ្មានទីពឹង ។ ដូច្នេះមនុស្សនេះត្រូវស្វែងរកទីពឹង គ្រាន់ជាបង្អែកពឹងពាក់ពំនាក់អាស្រ័យ ។ ការដែលស្វែងរកទីពឹងនេះ ចួនកាលក៏ពឹងទៅលើអ្វីដែលគ្មានផលប្រយោជន៍គ្មានខ្លឹមសារបន្តិចសោះ ។
ឧទាហរណ៍៖ នាយ «ក» បានទៅពឹងពាក់លោក «ខ» ឱ្យជួយរកការងារធ្វើ ឬរកមុខរបរអ្វីមួយដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត ។ តាំងពីថ្ងៃនោះមក នាយ «ក» ចេះតែសង្ឃឹមនិងកក់ក្ដៅចិត្តជាប់ជានិច្ចថា គេមុខជាជួយរកមុខរបរ ឬការងារអ្វីមួយឱ្យខ្លួនមិនខាន ។ តែតាមពិតលោក «ខ» គ្រាន់តែបានទទួលអ៊ឺអើ តែបបូរមាត់ប៉ុណ្ណោះ គឺឥតបានជួយរកអ្វីបន្តិចឡើយ ។
ម្យ៉ាងទៀត ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងស្រុកភូមិមួយដែលមានចោរលួច ចោរប្លន់ជាញឹកញាប់ ។ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបហាក់ដូចជាគ្មានប្រសិទ្ធភាពសោះ ។ ដូច្នេះ ប្រជាពលរដ្ឋហាក់ដូចជាគ្មានជំនឿទៅលើសមត្ថកិច្ចសោះ គឺគេកក់ក្ដៅដូចអាំងផេះដែរ ៕
No comments:
Post a Comment