From RFI
នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌខ្មែរ ដែលទើបនឹងចូលជាធរមាន កាលពីខែធ្នូ
២០១០កន្លងទៅនេះ ទាក់ទងនឹងមនុស្សឃាត គេឃើញមានបទល្មើសបី
ដែលមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នា៖ បទឃាតកម្ម ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន
និងមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាសំណួរ-ចម្លើយ
អំពីភាពខុសគ្នារវាងបទល្មើសទាំងបីនេះ។
សំណួរ-តើ “បទឃាតកម្ម” “បទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន” និង
“បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា” ខុសគ្នាត្រង់ណាខ្លះ?
ចម្លើយ-ចំណុចខុសគ្នាទី១ គឺរវាងចេតនា និងអចេតនា។
បទឃាតកម្ម និងឃាតកម្មគិតទុកជាមុន គឺសុទ្ធសឹងជាឃាតកម្មដោយចេតនា
មានន័យថា ជនល្មើសមានចេតនាចង់សម្លាប់ជនរងគ្រោះ។
ចំណែកបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាវិញ ជនល្មើសមិនមានចេតនាសម្លាប់ទេ
ក៏ប៉ុន្តែ ទង្វើរបស់គាត់បានបណ្តាលឲ្យជនរងគ្រោះស្លាប់។
ចំណុចខុសគ្នាទី២ គឺ ទាក់ទងនឹងការគិតទុកជាមុន ពោលគឺ រវាង
“បទឃាតកម្ម” និង “បទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន”។ ក្នុងបទល្មើសពីរនេះ
ជនល្មើសសុទ្ធសឹងតែមានចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ដូចគ្នា ក៏ប៉ុន្តែ
ក្នុងបទឃាតកម្ម
ជនល្មើសមិនមានការគិតទុកជាមុនថានឹងសម្លាប់ជនរងគ្រោះទេ។
ចំណែកឃាតកម្មគិតទុកជាមុន ជនល្មើសបានគិតទុកជាមុន
ឬបានប្រុងប្រៀបរៀបចំទុកជាមុន។
សំណួរ- “មានចេតនាសម្លាប់” ឬ “មានការគិតទុកជាមុន”
ជនល្មើសសុទ្ធតែមានគោលដៅចង់សម្លាប់ជនរងគ្រោះដូចគ្នា។
តើគេមើលទៅលើចំណុចណាខ្លះ ដើម្បីឲ្យដឹងថា មួយណាជា “បទឃាតកម្ម”
ហើយមួយណា “បទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន”?
ចម្លើយ-ក្នុងបទល្មើសទាំងពីរនេះ ជនល្មើសចេតនាសម្លាប់គឺមានដូចគ្នា
ក៏ប៉ុន្តែ មួយ (បទឃាតកម្ម) គំនិតចង់សម្លាប់ជនរងគ្រោះ គឺកើតឡើងភ្លាមៗ
នៅពេលមានសកម្មភាពសម្លាប់។ ចំណែកមួយទៀត (ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន)
គំនិតចង់សម្លាប់ គឺកើតឡើងនៅមុនពេលសកម្មភាពសម្លាប់។
យោងតាមមាត្រា ២០០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន
គឺជាអំពើសម្លាប់មនុស្ស៖
ដោយមានគម្រោងទុកជាមុន៖
គម្រោងបង្កើតឡើងមុនអំពើបៀតបៀនទៅលើជនរងគ្រោះ។
ឬដោយមានការពួនស្ទាក់៖ ជនល្មើសបានឃ្លាំចាំជនរងគ្រោះ
ក្នុងរយៈពេលណាមួយ ដើម្បីចាំសម្លាប់ជនរងគ្រោះ។
ជាទូទៅ គេកំណត់ថា អំពើឃាតកម្មមួយមានការគិតទុកជាមុន
គេច្រើនមើលទៅលើចំណុចសំខាន់៣៖
១-ផ្លូវចិត្ត
គេមើលថាតើ នៅពេលធ្វើសកម្មភាពសម្លាប់ មានកម្លាំងផ្លូវចិត្តណាមួយ
ដូចជា កំហឹងជាដើម ដែលជំរុញឲ្យជនល្មើសសម្លាប់ជនរងគ្រោះដែរឬទេ?
បើសិនជាអំពើសម្លាប់ កើតឡើងភ្លាមៗ ដោយសារកំហឹង
គឺមិនមែនជាឃាតកម្មគិតទុកជាមុនទេ។
ឧទាហរណ៍៖ ជនល្មើសជាប្តីចេញពីធ្វើការ មកដល់ផ្ទះ
សម្រាប់តែឃើញទាន់ប្រពន្ធកំពុងតែមានសាហាយស្មន់។ ដោយខឹងខ្លាំងពេក
បុរសជាប្តីក៏ទាញកាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់បុរសជាសហាយ។ ករណីនេះ
មិនមែនជាបទឃាតកម្មគិតទុកជាមុនទេ ព្រោះថា ការសម្លាប់ដោយកំហឹង
គេអាចសន្និដ្ឋានថា គំនិតចង់សម្លាប់ និងអំពើ
គឺកើតឡើងក្នុងពេលប្រហាក់ប្រហែលគ្នា
ដោយជនល្មើសមិនមានពេលគិតពិចារណាទេ។
២-ពេលវេលា
គេអាចចាត់បញ្ចូលជាឃាតកម្មគិតទុកជាមុន ប្រសិនមានគម្លាតវែង
រវាងពេលដែលជនល្មើសគិតចង់សម្លាប់ជនរងគ្រោះ
និងពេលដែលគាត់ធ្វើសកម្មភាពសម្លាប់។
ឧទាហរណ៍៖ ដូចក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើ
បុរសជាប្តីមកដល់ទាន់ឃើញប្រពន្ធកំពុងមានសាហាយស្មន់ ក៏ប៉ុន្តែ
បុរសជាសហាយរត់គេចខ្លួនបាត់។ ១ខែក្រោយមក
ទើបបុរសជាប្តីទៅសម្លាប់បុរសជាសាហាយ។ ក្នុងករណីនេះ
មុននឹងប្រព្រឹត្តសកម្មភាពសម្លាប់ ជនល្មើសមានពេលគិតពិចារណា។
ដូច្នេះ វាមិនមែនជាការសម្លាប់ដោយកំហឹងភ្លាមៗទេ ប៉ុន្តែ
ជាការសម្លាប់ដោយគំនុំទៅវិញ ដោយត្រូវចូលជាឃាតកម្មគិតទុកជាមុន។
៣-សម្ភារៈ
គេមើលថា មុននឹងធ្វើសកម្មភាព តើជនល្មើសមានប្រុងប្រៀបឧបករណ៍
ឬរៀបចំផែនការទុកជាមុនដែរឬទេ? ជាទូទៅ ការសម្លាប់មនុស្ស
ដោយមិនមានការគិតជាមុន
ជនល្មើសច្រើនតែប្រើឧបករណ៍ដែលខ្លួនរកបាននៅនឹងកន្លែងកើតហេតុ។
បើសិនជាមានការរៀបចំប្រុងប្រៀបជាមុន ដូចជា សំលៀងកាំបិត
ឬទៅរកទិញកាំភ្លើង ដើម្បីទុកសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ឬមានការតាមដាន
ឃ្លាំមើលជនរងគ្រោះ ឬមានការប្រើល្បិចបញ្ឆោតជនរងគ្រោះឲ្យចូលអន្ទាក់
ឬពួនស្ទាក់ចាំសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ជាដើម
គេចាត់ទុកថាជាឃាតកម្មគិតទុកជាមុន។
សំណួរ-រវាងបទឃាតកម្ម និងឃាតកម្មគិតទុកជាមុន
តើការផ្តន្ទាទោសមានការខុសគ្នាបែបណាដែរ?
ចម្លើយ-ចំពោះឃាតកម្មគិតទុកជាមុន
ច្បាប់កំណត់ផ្តន្ទាទោសធ្ងន់ជាងបទឃាតកម្ម ដោយគ្មានការគិតទុកជាមុន។
បទឃាតកម្ម គឺត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ពី ១០ឆ្នាំ ទៅ ១៥ឆ្នាំ។
ចំណែកឃាតកម្មគិតទុកជាមុនវិញ
គឺត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
សំណួរ-តើអ្វីទៅជា "បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា”?
ចម្លើយ- ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ត្រង់មាត្រា ២០៧ ចែងថា៖
“បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា គឺជាអំពើបណ្តាលឲ្យស្លាប់អ្នកដទៃដោយ៖
១-ការធ្វេសប្រហែស ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ឬការខ្ជីខ្ជា។
២-ការបំពានលើកាតព្វកិច្ចសន្តិសុខ
ឬកាតព្វកិច្ចប្រុងប្រយ័ត្នដែលច្បាប់តម្រូវ។
ដូច្នេះ នៅក្នុងបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា
ជនរងគ្រោះស្លាប់ដោយសារតែទង្វើរបស់ជនល្មើស ក៏ប៉ុន្តែ
ជនល្មើសមិនមានចេតនាចង់ឲ្យជនរងគ្រោះស្លាប់ទេ។
ទង្វើដែលនាំឲ្យជនរងគ្រោះស្លាប់
ច្រើនតែកើតចេញពីជាកំហុសណាមួយរបស់ជនល្មើស។
ឧទាហរណ៍១៖ នៅលើផ្លូវនេះ តាមច្បាប់ចរាចរណ៍ គេហាមមិនឲ្យបើកជែងគ្នាទេ
ប៉ុន្តែជនល្មើសបានបើកជែងគេ ទាំងរំលោភលើបម្រាម
ហើយទៅបុកគេស្លាប់។ នេះ គឺជាបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។
ថ្វីដ្បិតតែជនល្មើសមិនមានចេតនាបុកសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ក៏ប៉ុន្តែ
ជនល្មើសបានបើកបរល្មើសនឹងច្បាប់ចរាចរណ៍ ធ្វើឲ្យស្លាប់អ្នកដទៃ។
ឧទាហរណ៍២៖ ផ្ទះជនល្មើសនៅជាន់ទី៣។ នៅពីក្រោមសំយាបផ្ទះ
គឺជាផ្លូវមនុស្សដើរ។ ជនល្មើសបានយកផើងផ្កាទៅដាក់នៅចុងសំយាបផ្ទះ
ដោយមិនមានចង ឬដាក់អ្វីទប់ឲ្យជាប់ត្រឹមត្រូវ។
ផើងផ្កាក៏ធ្លាក់ត្រូវគេស្លាប់។ ក្នុងករណីនេះ
ជនល្មើសនឹងត្រូវជាប់ទោសអំពីបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។
ឧទាហរណ៍៣៖ រោងចក្រមួយដំណើរការដោយមានជាតិគីមី
ដែលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតមនុស្ស ក៏ប៉ុន្តែ ប្រើបុគ្គលិក
ដោយមិនមានគោរពទៅតាមបែបបទសុវត្ថិភាពត្រឹមត្រូវ ដូចជា
ឲ្យបុគ្គលិកធ្វើការដោយប៉ះពាល់ជាតិគីមីពុល (គ្មានស្រោមដៃ
ឬពាក់របាំងមុខ) ឬក៏នៅកន្លែងការងារ
មិនមានរៀបចំប្រព័ន្ធបង្ហុយខ្យល់ត្រឹមត្រូវ ធ្វើឲ្យជាតិគីមីពុល
នៅវិលវល់ក្នុងកន្លែងការងារ។
បើសិនជាមានបុគ្គលិកណាម្នាក់ស្លាប់ដោយពុលជាតិគីមីនេះ
ក្រុមហ៊ុននឹងត្រូវទទួលខុសត្រូវ ក្នុងបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។
បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ពី ១ឆ្នាំ ទៅ
៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ពី ២លានរៀល ទៅ ៦លានរៀល។
បើសិនជាជនល្មើសជានីតិបុគ្គល (ដូចជា រោងចក្រ ក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើ)
នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ ពី ១០លានរៀល ទៅ ៥០លានរៀល។
ក្នុងករណីនេះ ជនល្មើសជានីតិបុគ្គល មិនមានជាប់ទោសដាក់ពន្ធនាគារទេ
ប៉ុន្តែ អាចមានទោសបន្ថែម ដូចជា ការបិទរោងចក្រ ជាដើម៕
No comments:
Post a Comment