១. ហ៊ុន សែន (Hun Sen) ៖ រយៈពេល ២៦ ឆ្នាំ និង ១១ ខែ ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃ រាជាណាចក្រកម្ពុជា នេះ ត្រូវបានបន្តុបឲ្យកាន់អំណាចនៅខែមករា ឆ្នាំ ១៩៨៥ ដែលនៅពេលនោះ មានត្រឹមតែអាយុ ៣៣ ឆ្នាំ គាត់ក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដ៏ក្មេងជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ។ អតីតខ្មែរក្រហមម្នាក់ដែលដំបូងជាមេដឹកនាំរដ្ឋកុម្មុយនិស្ត រហូតក្លាយជាមេដឹកនាំរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ ដោយមានការរៀបចំផ្ទេរអំណាចដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលដែលមានរយៈពេលជាង ២៥ ឆ្នាំ។ រដ្ឋបាលរបស់លោកត្រូវបានគេវាយតម្លៃជារដ្ឋបាលដ៏មហាពុករលួយមួយ ក្នុងពិភពលោក ហើយត្រូវបានចោតប្រកាន់ដោយចំហ និង ទូលំទូលាយថាបានលួចប្លន់ធនធានធម្មជាតិនៃ រាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
២. ដេនីស សាសស៊ូ នហ្គេសសូ (Denis Sassou Nguesso) ៖ រយៈពេល ២៧ ឆ្នាំ និង ៦ ខែ ។ ឡើងជាប្រធានាធិបតីនៃ សាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ (Congo Republic) នៅក្នុងរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ហើយបន្តកាន់អំណាចរហូតដល់ចាញ់ឆ្នោតនៅឆ្នាំ ១៩៩២ ។ ទោះជាយ៉ាងណា នហ្គេសសូ វិលមកកាន់អំណាចវិញនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ដោយឈ្នះសង្គ្រមស៊ីវិល ហើយឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ ២០០២ និង ឆ្នាំ ២០០៩ ដែលត្រូវបានគេវាយតម្លៃថាគ្មានតម្លាភាព ។
៣. ប៉ូល ប៊ីយ៉ា (Paul Biya) ៖ រយៈពេល ២៩ ឆ្នាំ និង ១ ខែ ។ ប៊ីយ៉ា បានកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីរបស់ ប្រទេសកាមេរូន (Cameroon) ពីឆ្នាំ ១៩៨២ ។ សៀវភៅមួយក្បាលរបស់ ដេវីដ វ៉ាលឡិចឈីនស្គី (David Wallechinsky) ដែលមានចំណងជើង “មេដឹកនាំផ្ដាច់ការ ២០ រូបដែលនៅមានជីវិតនៅលើពិភពលោក” បានសរសេរអំពី ប៉ូល ប៊ីយ៉ា ថា « ប្រហែល ២-៣ ឆ្នាំម្តង ប៊ីយ៉ាតែងតែរៀបចំឆាកបោះឆ្នោត ដើម្បីបង្ហាញថាប្រជាជនពិតជាគាំទ្រឲ្យគាត់កាន់អំណាចបន្ត ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី ការបោះឆ្នោតទាំងនេះគ្មានតម្លាភាពនោះទេ ។ ជាការពិត ប៊ីយ៉ា ត្រូវបានផ្ដល់កិត្តិយសជាអ្នកច្នៃប្រឌិតដ៏អស្ចារ្យម្នាក់ដែល បង្កើតការបោះឆ្នោតរបៀបឧបកិច្ច ។ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ដោយមិនអាចទទួលយកការរិះគន់ពីក្រុមត្រួតពិនិត្យការ បោះឆ្នោតអន្តរជាតិបានទៀត ប៊ីយ៉ា បានចំណាយលុយដើម្បីបង្កើតអ្នកសង្កេតការអន្តរជាតិដោយផ្ទាល់ខ្លួន ដែលសុទ្ធសឹងជាអតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិចចំនួន ៦ គ្រឿង ដែលបានបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតពិតជាសុក្រឹត និង យុត្តិធម៌» ។
៤. ហូស្នី មូបារ៉ាក់ (Hosni Mubarak) ៖ រយៈពេល ២៩ ឆ្នាំ និង ៤ ខែ ។ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា “ផារ៉ាអុងចុងក្រោយ” របស់ ប្រទេសអេស្ស៊ីព មូបារ៉ាក់ បានក្លាយជាប្រធានាធិបតីនៃរដ្ឋអារ៉ាបដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេ នេះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៨១ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកត្រូវបានទម្លាក់ពីអំណាចនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១១ ក្រោយពីមានបាតុកម្មរយៈពេល ១៨ ថ្ងៃរួចមក ។
៥. រ៉ូប៊ត មូហ្គាបេ (Robert Mugabe) ៖ ៣១ ឆ្នាំ និង ៧ ខែ ។ មូហ្គាបេ បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃ ប្រទេសហ្ស៊ីបបាប់វ៉េ (Zimbabwe) នៅឆ្នាំ ១៩៨០ ក្រោយការទទួលឯករាជ្យពី រាជាណាចក្រអង់គ្លេស ។ មេទ័ពព្រៃម៉ាកស៊ីសមួយនេះ បានក្លាយជាប្រធានាធិបតីនៅឆ្នាំ ១៩៨៧ ហើយបានកាន់អំណាចជាប់ក្នុងដៃយ៉ាងណែន បើទោះជាមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងន់ធ្ងរដែលបណ្ដាលឲ្យ អតិផរណាឡើងហួស ១៦៤.៩០០,៣ ភាគរយយ៉ាងណាក្ដី ។ នៅឆ្នាំ ២០០៩ មូហ្គាបេ បានចាញ់ឆ្នោត តែនៅរក្សាអំណាចដដែលដោយបានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយ ម៉រហ្គាន តស្វានហ្គីរ៉ៃ (Morgan Tsvangirai) ដែលជាមេបក្សប្រឆាំង ។
៦.ហូសេ អេឌូអារដូ ដូស៍ សេនតូស (Jose Eduardo Dos Santos) ៖ រយៈពេល ៣២ ឆ្នាំ និង ៣ ខែ ។ ដូស៍ សេនតូស បានកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃ ប្រទេសអង់ហ្គោឡា (Angola) តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ប្រជាជាតិមួយដែលសម្បូរដោយប្រេង និង ពេជ្រ នៅតែជាប្រទេសមួយដែលក្រីក្របំផុត ។ នៅខែមករា ឆ្នាំ ២០១០ សភាបានអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយដែលថា ដូស៍ សេនតូស មិនចាំបាច់ឈរឈ្មោះដើម្បីឲ្យប្រជាជនបោះឆ្នោតទៀតទេ ដោយបញ្ជាក់ថា មេបក្សណាដែលមានកៅអីច្រើនជាងគេនៅក្នុងសភា នឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីដោយស្វ័យប្រវត្តិ ។
៧. តេអូដូរ៉ូ អូប៉ាំង ណហ្គេម៉ា មបាសូហ្គូ (Teodoro Obiang Nguema Mbasogo) ៖ រយៈពេល ៣២ ឆ្នាំ និង ៤ ខែ ។ អូប៉ាំង បានឡើងកាន់អំណាចនៅប្រទេសហ្គីណេអេក្វាទ័រ (Equatorial Guinea) នៅពេលដែលគាត់បានធាក់ទម្លាក់ឪពុកមារបស់ខ្លួន ហ្វ្រង់ស៊ីស្កូ ម៉ាសៀស ណហ្គេម៉ា (Francisco Macías Nguema) ចេញពីអំណាចនៅខែ សីហា ឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ គាត់ត្រូវឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ ១៩៩៦ និង ២០០២ ដែលជាការបោះឆ្នោតពហុបក្សដំបូងបំផុតរបស់ប្រទេស តែទោះជាយ៉ាងណា ការបោះឆ្នោតទាំង ២ នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាមិនសុចរិត ។ នៅឆ្នាំ ២០០៨ អត្ថបទមួយរបស់ទស្សនាវដ្ដីតាមបណ្តាញ ស្លេត (Slate) ដែលមានចំណងជើងថា “នរណាជាជនផ្តាច់ការអាក្រក់បំផុតនៅអាហ្វ្រ៊ិច ?” បានសរសេរអំពី អូប៉ាំង ថា «គាត់ ជាប្រទេសស្វ៊ីសនៃភាពជាជនផ្តាច់ការ – មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីជម្រុញឲ្យមានការគោរព ដែលទស្សនីយភាពនៃការរំជើបរំជួលត្រូវបានគេមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់» ។
៨. អាលី អាប់ឌូឡាហ៍ សាឡេហ៍ (Ali Abdullah Saleh) ៖ រយៈពេល ៣៣ ឆ្នាំ និង ៥ ខែ ។ សាឡេហ៍ បានគ្រប់គ្រង ប្រទេសយេម៉េនខាងជើង ជាង ១២ ឆ្នាំ ពី ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៨ រហួតដល់ក្លាយជាប្រធានាធិបតីនៃ សាធារណរដ្ឋយេម៉េន (Republic of Yemen) ដែលត្រូវបានបង្កើតថ្មីនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ។ បើទោះជានៅឆ្នាំ ២០០២ គាត់បានប្រកាសថាខ្លួនគាត់នឹងមិនកាន់អំណាចនៅអាណត្តក្រោយទេ គាត់បានប្ដូរចិត្តហើយកាន់អំណាចបន្តទៀត ។ នៅចុងឆ្នាំ ២០១០ បន្តមកដល់ឆ្នាំ ២០១១ មានការតវ៉ាបានផ្ទុះឡើងដើម្បីឲ្យគាត់ចុះចេញពីអំណាច ។ នៅថ្ងៃ ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១១ បានយល់ព្រមចុះហត្ថលេខាលើលិខិតផ្ទេរអំណាច ដែលគាត់នឹងចុះចេញពីអំណាចនៅថ្ងៃ ២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១១ ខាងមុខនេះ ។
៩. មូអាម់ម៉ារ កាដ៍ដាហ្វ៊ី (Muammar Qaddafi) ៖ រយៈពេល ៤១ ឆ្នាំ និង ១១ ខែ ។ កាដ៍ដាហ្វ៊ី បានដណ្ដើមអំណាចដោយរដ្ឋប្រហារយោធាមិនបង្ហូរឈាមមួយនៅឆ្នាំ ១៩៦៩ ។ ដោយសារធនធានធម្មជាតិ ប្រេងកាតដល់សម្បូរហូរហៀររបស់ ប្រទេសលីប៊ី (Libya) គាត់ទម្លាប់ទៅនឹងការដំឡើងសាច់ដុំដាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយតែងតែទទួលបាននូវអ្វីដែលគាត់ចង់បាន ។ គាត់បង្ហាញខ្លួននៅមហាសន្និបាតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅឆ្នាំ ២០០៩ ដោយតាំងខ្លួនឯងជា “មេដឹកនាំបដិវត្តន៍, ប្រធាននៃសហព័ន្ធទ្វីបអាហ្វ្រិក, និង ជាស្ដេចលើស្ដេចនៃទ្វីបអាហ្វ្រិកទាំងមូល» ។ នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១១ មានការតវ៉ាបានផ្ទុះឡើងពេញផ្ទៃប្រទេស ហើយបង្កជាសង្គ្រាមស៊ីវិល ។ កងទ័ពឧទ្ទាមដែលមានកងទ័ពណាតូនៅពីក្រោយខ្នង បានវាយយក រដ្ឋធានីទ្រីប៉ូលី (Tripoli) នៅថ្ងៃ ២៣ សីហា ២០១១ គាត់បានរត់គេចខ្លួន រហូតដល់ត្រូវគេចាប់បាន និងប្រហារជីវិតនៅថ្ងៃទី ២០ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០១១ ។
១០. បងប្អូនត្រកូលកាស្ត្រូ (The Castro Brothers) ៖ រយៈពេល ៥២ ឆ្នាំ និង ១០ ខែ ។ ពិតជាអស្ចារ្យណាស់ នៅពេលដែល ហ្វ្រ៊ីដេល (Fide) បានឈប់ដឹកនាំ ប្រទេសគុយបា (Cuba) ហើយ រ៉ាអ៊ូល (Raul) បានឡើងគ្រប់គ្រងបន្តនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៨ ។ កងទ័ពរបស់ ហ្រ្វ៊ីដេល បានសម្រុកចូលកាន់កាប់ រដ្ឋធានីហាវ៉ាណា (Havana) នៅខែមករា ឆ្នាំ ១៩៥៩ ។ ចាប់ពីពេលនោះមក បងប្អូនត្រកូលកាស្រ្តូ បានឃើញប្រធានាធិបតីអាមេរិច ៩ នាក់ ស្បថចូលកាន់អំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា, ទប់ទល់នឹងការលុកលុយរបស់ទាហានគុយបាដែលមានអាមេរិកនៅពីក្រោយ ខ្នងនៅ ឆ្នេរជ្រូក (Bay of Pigs) និង ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចជាច្រើនទសវត្ស ។
***
អត្ថបទនេះបកប្រែទាំងស្រុងពី www.csmonitor.com និងបានបន្ទាន់សម័យចំពោះបុគ្គលខ្លះតាមរយៈ Wikipedia ។តាម៉ាប់ និង យាយម៉ាប់ មិនទទួលខុសត្រូវក្នុងការយកអត្ថបទនេះទៅប្រើក្នុងប្រការណាមួយក៏ដោយ ។
No comments:
Post a Comment